Bidenwatch

Anti-abortus uitspraak leidt tot maatschappelijke aardbeving 

In de Biden Watch bespreken Amerika-kenners Willem Post en Stan Bos het presidentschap van Joe Biden en andere opvallende ontwikkelingen in de Amerikaanse politiek. 

Een maatschappelijke aardbeving! Amerikanen ontwaakten afgelopen weekend welhaast in een ander land, in een ander tijdsgewricht. ‘Het is’, zo riep iemand in de Washington Post onthutst uit, ‘alsof plotseling de jaren vijftig weer terug zijn.’ Nu de keuzevrijheid inzake abortus door een groepje mannen in het Hooggerechtshof op basis van de aloude constitutie de nek is omgedraaid, zal in zeker 26 staten voor het eind van het jaar abortus vrijwel onmogelijk worden gemaakt. Vooral ook voor arme vrouwen die niet naar andere Amerikaanse staten of landen kunnen reizen.

Bijna een halve eeuw heeft de strijd van de anti-abortus activisten geduurd. De Reagan-revolutie, de Tea Party-beweging en het Trumpisme waren tezamen een continue beweging tegen de vrije jaren zestig-zeventig. De anti-abortus activisten hebben zich in die reeks van jaren uitstekend georganiseerd en Trump zorgde met zijn drie conservatieve rechters in het Hooggerechtshof voor de slotact. Het absurde van deze uitspraak is dat een beroep wordt gedaan op de oorspronkelijke achttiende eeuwse grondwet en ook negentiende eeuwse amendementen. 

Interpretatie
Daarin wordt niet gerept van een vrije abortus-keuze en dus luidt op basis van een strikte, letterlijke interpretatie luidkeels ‘afschaffen’. Rechters schrijven dat de Roe versus Wade-uitspraak fundamenteel fout was aangaande de vaststelling wanneer het leven precies begint.

De gevolgen zijn enorm. Voor de vrouwen en ook voor de abortusartsen die bijvoorbeeld tien jaar gevangenisstraf kunnen krijgen in de nabije toekomst als lokale wetgeving fors wordt aangescherpt. Ook abortuspillen, die per post worden verstuurd vanuit een andere staat of zoals ook veelvuldig gebeurt vanuit de Oostenrijkse organisatie Aid Access op initiatief van de Nederlandse Rebecca Gomperts, worden verboden en dientengevolge ‘gecriminaliseerd’.

En zo wordt Amerika steeds meer een federale republiek van twee naties. De vraag is wat de politiek kan doen. Twee uren na de uitspraak van het Hooggerechtshof hield president Biden al een felle toespraak, maar ook zijn handen zijn gebonden. Steeds meer Democraten pleiten na de uitspraak van vorige week voor ‘packing the court’, het voordragen van progressieve rechters om de balans in het Hooggerechtshof te herstellen. Dit soort kunstgrepen geeft al aan hoe precair de situatie is. Biden heeft zich ook na deze uitspraak laten ontvallen geen voorstander te zijn van extra rechters.

Tot hier en niet verder
Punt is en blijft dat het vooral de Amerikaanse kiezer is die moet zeggen: tot hier en niet verder. De lagere opkomst van Democratische kiezers in cruciale staten in 2016 had als gevolg dat Donald Trump Hillary Clinton versloeg. Als diezelfde kiezers straks in november, als de tussentijdse verkiezingen voor het Congres plaatsvinden, opnieuw thuisblijven, is de partij nog verder van huis. Niet uit te sluiten valt dat de Republikeinen wetsvoorstellen indienen (die Biden zal vetoën) om bijvoorbeeld het homohuwelijk terug te draaien.

De meest interessante vraag in deze kwestie: is het innerlijke vuurtje nu gaan branden bij kiezers die in november uit teleurstelling wilden thuisblijven nu echt gaan wakkeren? Blijft het deze weken alleen bij protesten in de grote steden? Of hebben de Democraten nu een agenda om straks toch te zorgen voor een goede opkomst en misschien wel een verrassende uitslag? En laten we eerlijk zijn: deze uitspraak van het Hooggerechtshof is vanuit Democratisch oogpunt natuurlijk de perfecte afleidingsmanoeuvre om het niet over de torenhoge inflatie en benzineprijzen te hoeven hebben.

Hoe je het ook wendt of keert: alleen de kiezer kan een nieuwe maatschappelijke aardbeving voorkomen. 

Willem Post (1955) is verbonden aan Instituut Clingendael en houdt zich sinds de jaren tachtig bezig met de Amerikaanse politiek. Stan Bos (1982) bezocht alle 50 staten en houdt zich sinds 2002 bezig met Amerikaanse politiek. Ze waren in februari 2020 bij de Democratische voorverkiezingen in New Hampshire.