Bidenwatch

Wie van de drie? Wil de echte Joe Biden opstaan?

In de rubriek ‘Biden Watch’ bespreken Amerika-kenners Willem Post en Stan Bos één keer in de twee weken de opvallendste ontwikkelingen in de Amerikaanse politiek en het presidentschap van Joe Biden.

Beste Stan,

Net als jij probeer ik ‘alles’ te lezen over Joe Biden. Velen proberen vat op hem te krijgen, maar dat leidt vaak tot verwarring. Die zoektocht doet me denken aan ons televisiespelletje ‘Wie van de drie?’. In stoel 1 zit Joe Biden. Vlees nog vis. In naam Democraat, maar hij had net zo goed een traditionele, gematigde Republikein kunnen zijn. In stoel 2 zit Joe Biden die in de armen is gesloten door Bernie Sanders en andere progressieven. Sinds de reusachtige 1900 miljard Covid-overheidsinjectie is hij de vriend van links. Hun boegbeeld! En in stoel 3 zit de gematigde, pragmatische Truman Democraat Joe Biden.Als het bekende ‘wil de echte Joe Biden opstaan?’ klinkt, kunnen we Joe 1 negeren. Joe 2 staat nog even voor de show op, maar gaat toch weer zitten. Uiteraard is het Joe 3 die definitief naar voren loopt. ‘Come on folks’, iedereen moet kunnen waarnemen dat Biden niets van het socialisme moet hebben, maar opkomt voor de belangen van de Amerikaanse middenklasse. In de binnenlandse- en zelfs ook in de buitenlandse politiek.

Folksy Joe
Zijn familieleden in Pennsylvania waren echte Truman Democraten. Trouwe vakbondsmensen. Zij moesten weinig hebben van de progressieve, intellectuele Adlai Stevenson-vleugel in de Democratische partij. Biden zag met eigen ogen dat zijn hardwerkende vader het financieel moeilijk kreeg. Folksy Joe heeft altijd loyaliteit getoond ten opzichte van ‘the common man’. Veel vlotter dan de intellectuele president Obama tijdens de vorige financieel-economische crisis zorgden Biden en co voor een concreet, omvangrijk geldpakket dat vooral de lagere middenklasse ten goede komt.In de Washington Post stond dit weekend een prachtig artikel over hoe Biden achter de schermen van het Witte Huis overlegt. Hij heeft veel oog voor details in dossiers, vraagt zijn adviseurs honderduit, maar altijd komt er een moment dat Biden afstand neemt van het typische dossierjargon en zich hardop afvraagt hoe zijn vrienden in Scranton Pennsylvania en Wilmington Delaware erover zouden denken. Tijdens toespraken over zijn infrastructuurplannen spreekt hij steevast over de vele banen die worden opgeleverd. ‘Bijna 90 procent van die banen gaan naar gewone Amerikanen die geen universitaire opleiding hebben.’De grote ‘bazen’ hebben genoeg geld verdiend. Zoals Biden onlangs opmerkte: ‘The CEO’s back as late as the 70s were making 35, 40 times as much as the average employee. Now it’s 320 times. What are they promoting? What are they doing? As my mother used to say: ‘Who died and made you boss?’”

Koorddanser
Biden is geen ideoloog, veeleer een pragmaticus. Welhaast een handelsreiziger in de politiek. Staat open voor compromissen. Maar de komende dagen zal hij een ware koorddanser moeten zijn. De linkse Democraten houden vast aan een brede infrastructuurwet inclusief technologische innovatie. Republikeinen onderhandelen wel met team Biden maar er zit een gat van maar liefst 1500 miljard dollar tussen hun ‘traditionele infrastructuur’ voorstel en dat van Biden. Bovendien willen zij geen verhoging van de bedrijvenbelasting. Ook onder de Democratische senatoren zijn er criticasters zoals de machtige Joe Manchin uit West-Virginia. Biden zal genoegen moeten nemen met een ‘minder pakket’ dat in ieder geval toch flinke banengroei zal opleveren. ‘Decent jobs!’

Buitenlandse politiek
Biden’s buitenlandse politiek wordt ook gevoerd met een vaste blik op de Amerikaanse middenklasse. Sowieso moeten bij internationale handelsverdragen Amerikaanse banen en producten worden beschermd. Maar ook kostbare, ‘eeuwige’ oorlogen ondermijnen de economische kracht van de VS. Vandaar ook de vlotte terugtrekking uit Afghanistan.Biden is opgegroeid in een tijd dat zijn land machtig en welvarend was. Dat zijn nu relatieve begrippen. In de eerste plaats moet Amerika zelf weer krachtig worden. Dat betekent grote investeringen in de economie, het onderwijs en … de infrastructuur. Biden moet vanwege de veranderde omstandigheden een forse ingreep in de Amerikaanse economie plegen. Of zoals Biden het zelf zegt ‘The risk is not trying to go big. If we stay small, I don’t know how we change our international status and competitive capacity.”

Het is een historische wetmatigheid dat presidenten die zo de nadruk willen leggen op binnenlandse hervormingen steevast worden ingehaald door de buitenlandse politiek. Maar de ervaren Joe Biden kan hier niet door verrast zijn. En zie: plotseling laaide het Israëlische-Palestijnse conflict in het Midden-Oosten weer in alle hevigheid op. Biden’s remedie? Stille diplomatie! Grote spanningen met Rusland over een veelheid van onderwerpen, inclusief nieuwe cyberaanvallen en de kidnap van een journalist in Wit Rusland. Biden’s antwoord: sancties, maar ook weer niet te extreem.

De bottom line? Een gematigde, pragmatische buitenlandse politiek. Bondgenoten betrekken bij de grote, internationale thema’s en met de tegenpartij samenwerken waar het kan. Zoals met Rusland over kernwapenvermindering en China over het milieu. In essentie komt het allemaal neer op internationale crisisbeheersing, stabiliteit en welvaart.

De eerste 100 dagen zijn voorbij, Stan. Maar ingewikkelde wetgeving over echte maatschappelijke veranderingen moet nog tot stand komen. Eind mei wil Biden al een infrastructuurdeal. Spannend!

Beste Willem,

De Amerikaanse politiek houdt de gemoederen bezig, al blijven we tot nu toe gevrijwaard van woeste tweets en uitspraken die olie op het vuur gooien. Wel staat er naast de infrastructuurwet een andere brandende kwestie op de agenda: de afschaffing van de zogenoemde filibuster, het gedateerde instrument waardoor er zestig van de honderd senatoren nodig zijn om een wet in stemming te brengen of juist niet.

In de praktijk komt dat instrument er vooral op neer dat de Republikeinse minderheidsleider in de Senaat, Mitch McConnell, de filibuster gebruikt om voorgestelde wetgeving te saboteren of vertragen. Barack Obama schrikt ‘s nachts nog wel eens wakker van McConnell, een man zonder principes en moraal. Reken maar uit: direct na de opstand bij het Capitool op 6 januari schreeuwden bijna alle politici moord en brand dat er een commissie moest komen die de oorzaken van de bestorming tot op de bodem uitzoekt.

Gezag
Nu, bijna vijf maanden later, is McConnell op gezag Donald Trump teruggekomen op zijn standpunt. Trump beledigde McConnell na zijn vertrek uit het Witte Huis tot op het bot, maar de in november herkozen senator van Kentucky blijft om politieke redenen de ring van de keizer kussen. Alles draait om macht. De Republikeinen willen volgend jaar november de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat heroveren. Dan zit een onderzoek naar de aanval op het Capitool hen publicitair gigantisch in de weg.

Dat Trump, die door 66 procent van de Republikeinse kiezers wordt gezien als dé kandidaat voor 2024, zo’n stevige greep op de Republikeinse partij heeft, zorgt ook voor problemen voor de regering-Biden. Ondanks dat enkele Republikeinse senatoren bereidwillig zijn tot een compromis te komen over het gigantische investeringspakket rond infrastructuur, is de kans vrij klein dat er brede consensus komt. Dat laat McConnell nooit toe. Een paar Republikeinen naderen een deal met de Democraten over een investering van 1000 miljard dollar voor wegen, bruggen, treinen en broadband internet voor het hele land, maar dat is niet het bedrag dat Biden voor ogen heeft.

Bovendien moet de president zich geen zand in de ogen laten strooien. Republikeinen stelden in het recente verleden wel vaker steun in het vooruitzicht – denk aan Obama’s zorgwet – maar waren ondertussen door het hele land campagnes gestart om de wet te ridiculiseren. Kortom, Biden moet vooral niet te lang wachten. Zo kan hij steun verliezen van de progressieve achterban van zijn partij die schreeuwt om grote investeringen, ook voor het klimaat. Als die boos worden en volgend jaar november teleurgesteld thuis blijven bij de tussentijdse verkiezingen voor het Huis en de Senaat, heeft Biden een serieus probleem.

Biden is bereid om de onderhandelingen te rekken, maar neemt daarmee een politiek risico. Hij kan een deal met het intens langs partijlijnen verdeelde Congres verkopen als een groot succes, maar tegelijk een fors deel van zijn eigen achterban teleurstellen dat het pakket veel kleiner is dan gedacht. Misschien dat Biden zich de woorden van Ronald Reagan herinnerde: ‘Als je in Washington een half brood wil, moet je om een heel brood vragen’. Dan is Biden toch weer de gematigde, pragmatische Truman Democraat.