Bidenwatch

Joe Biden’s tweede termijn en scheuring in de Republikeinse partij

15 APRIL 2021

In de rubriek ‘Biden Watch’ bespreken Amerika-kenners Willem Post en Stan Bos één keer in de twee weken de opvallendste ontwikkelingen in de Amerikaanse politiek en het presidentschap van Joe Biden.

Beste Willem,

De honger van veel Amerikaanse media tart regelmatig de realiteitszin. Kaitlan Collins, het kersverse opperhoofd van het Witte Huis-team van CNN, vroeg Joe Biden of hij opgaat voor een tweede termijn als president. Dat zo’n vraag anderhalf jaar voor de presidentsverkiezingen opborrelt, is logisch, maar Biden zit nog geen honderd dagen in de Oval Office. De president formuleerde een politiek correct antwoord. ‘Het is mijn verwachting dat ik voor een tweede termijn ga.’

De woorden ‘is mijn verwachting’ kun je breed interpreteren. Biden gaf een slim antwoord, wetende dat alle woorden van een president op een goudschaaltje liggen. Loop de scenario’s maar eens langs. Stel, hij had gezegd: ‘Ik ga zeker voor een tweede termijn’. Als hij dan over twee jaar aankondigt zich niet herkiesbaar te stellen, wordt hij weggezet als een draaikont (door vriendelijke media) of als een demente, oude man die het allemaal niet meer weet (door onvriendelijke media). 

Dan optie 2: ‘Ik hou het bij één termijn’. Daarmee zou hij niet alleen het wereldnieuws halen, Biden raakt er ook momentum in eigen land mee kwijt. De president en zijn team willen na het American Rescue Plan ook een gigantisch investeringspakket voor infrastructuur door het Congres loodsen. Bovendien vecht Amerika zich net als de rest van de wereld uit een pandemie en economische crisis. Dus: nu al aankondigen dat je over een paar jaar stopt, leidt de aandacht af van Biden’s agenda. De media blijven onophoudelijk speculeren over Biden’s datum van aftreden en zetten zijn beoogde opvolgster, vicepresident Kamala Harris, dag en nacht in de spotlights. Biden zei al tijdens zijn campagne dat hij zichzelf als tussenpaus ziet. Hoe dan ook, mocht er iets met hem gebeuren, dan staat Harris achter de schermen klaar om de mantel over te nemen.

Leiderloos

Binnen de Republikeinse partij is dat een heel ander verhaal. Nu is het in Amerika normaal dat de partij die het Witte Huis verliest op federaal niveau een paar jaar leiderloos is. Nadat Hillary Clinton vierenhalf jaar geleden van Donald Trump verloor, overkwam het de Democraten. Het was nota bene oud-president Barack Obama die de partij aanvoerde tijdens de midterms in 2018, waarbij de Democraten de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden heroverden. De leiderschapskwestie speelt ook bij de Republikeinen, al heeft Donald Trump de partij stevig in zijn greep.

Daardoor dreigt een scheuring. Tijdens een privéfeestje in Trumps buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida noemde de oud-president de machtige Republikeinse Senaatsleider Mitch McConnell ‘een domme klootzak’. Ook de voormalige voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, John Boehner, laat het in zijn nieuwe boek donderen. Volgens Boehner is zijn partij niet meer herkenbaar voor traditionele conservatieven en wordt de GOP gevangen gehouden door Trump en de echokamer van conservatieve media voor eigen financieel gewin. Boehner schrijft: ‘Ik denk dat ik in de Republikeinse partij van vandaag niet zou worden gekozen en ik denk dat dit ook voor Ronald Reagan geldt.’

Wat denk jij, Willem? Scheurt de Republikeinse partij na de vijandelijke overname van Trump uit elkaar of is er nog iemand met de status van Reagan die de brokstukken aan elkaar kan lijmen?

Beste Stan,

Het blijven bizarre tijden! Het boek van Boehner doet veel stof opwaaien. Hij probeert zich braaf te profileren als de redelijke Republikeinse leider uit de Obama-jaren. Hij ziet zichzelf als ‘de burgemeester van crazy town’ en toont ons een Washington dat na zijn vertrek al helemaal is omgetoverd tot een politieke schiettent met Donald Trump natuurlijk als de grote cowboy. De ‘wild west’ in de Amerikaanse hoofdstad met ook veel Republikeinse lijken op straat. Immers, de Bushes en zo’n beetje het hele aan hen gelieerde, traditionele establishment werd de laatste jaren gemarginaliseerd. Uitgeteld! 

Boehner huilt krokodillentranen. Hij was één van de wegbereiders van de Trump-coup. Gehoorzaamde aan de Tea Party-wensen voor eigen politiek gewin, dus nog voordat Trump opkwam.

Ondertussen is volstrekt duidelijk dat de vleugel van Trump-getrouwen geen vleugel meer is maar de basis van de Republikeinse partij. Daartoe zijn allerlei signalen en bewegingen zichtbaar. Als de huidige Republikeinse Senaatsleider Mitch McConnell, zoals jij beschrijft Stan, door Trump op een politiek feestje wordt uitgekafferd, oogst ‘The Donald’ luid applaus. Niemand spreekt Trump ook daarna publiekelijk tegen. Vergelijk dat eens met onze geplaagde leider Rutte de afgelopen weken: onmiddellijk stonden de VVD-mastodonten, maar ook anderen, om hem heen. Als een onwrikbare muur.

Vaandeldragers
Er zijn nog wel een paar vaandeldragers van de meer gematigde, traditionele vleugel zoals Nikki Haley die met een begerig oog kijkt naar haar kansen voor een presidentiële 2024 kandidatuur. En je weet maar nooit natuurlijk, maar voorlopig is het Trump, Trump, en nog eens Trump aan het roer van de Republikeinse partij. 

Vergeet ook niet dat Trump een recordaantal stemmen heeft behaald. Als hij het in een enkele staat, zoals Pennsylvania, een ietsie pietsie beter had gedaan, was hij nu president. Dat verklaart ook waarom veel Republikeinen helemaal niet toe zijn aan een leiderschapsdiscussie. Voorlopig gaan ze dus in groten getale op audiëntie naar Zuid-Florida, alsof daar een nieuw Republikeins ‘District of Columbia’ is ontstaan. ‘Florida D.C.!’

Ondertussen stoomt Biden door met z’n plannen en zijn de Democraten vooralsnog opmerkelijk eensgezind. Maar ‘hold your horses’ Stan. Gisteren kregen we officieel het bericht van Biden dat er op 11 september 2021, 20 jaar na nine eleven, een einde komt aan de ‘Forever War’ in Afghanistan. Amerika is oorlogsmoe en op het eerste gezicht is dit goed nieuws. Maar de regering in Kabul heeft nog lang geen veiligheidsdeal met de weer oprukkende Taliban. Het scenario zou kunnen ontstaan dat net als onder Obama, toen de VS zich terugtrokken uit Irak, een opbloei van terrorisme kan ontstaan. Obama en ook Trump moesten weer grootschalig interveniëren om het IS-gevaar de kop in te drukken. De geschiedenis zou zich kunnen herhalen.

En, al wil ik deze brief liever niet al te somber eindigen Stan, dan herhaalt de geschiedenis zich ook dat vrijwel iedere president met een mooie binnenlandse agenda wordt ingehaald door een buitenlandse crisis. Lyndon Johnson met Vietnam is slechts één van de vele voorbeelden.

Uitgerekend Liz Cheney, het door Trump zwaar bekritiseerde Republikeinse Congreslid, heeft al gereageerd in de stijl van haar vader: ‘Wars don’t end when one side abandons the fight. Withdrawing our forces from Afghanistan by Sept. 11 will only embolden the very jihadists who attacked our homeland on that day 20 years ago.’

Als er zich in Afghanistan een rampscenario voltrekt, ontstaat er ongetwijfeld weer een nieuwe leiderschapsdiscussie in de Republikeinse partij.

---