in de media

De magie van New Hampshire

OP NAAR VERKIEZINGSDAG 11 februari

(Fragment uit het nieuwe boek van Willem Post ‘Van Arena naar Witte Huis’ dat op 1 maart 2020 verscheen)

Naar New Hampshire maar dan wel via New York waar de White HouseWatchers (WHW’ers) zich verzamelen. Van daar uit per trein naar Boston en met speciale WHW busjes naar New Hampshire. Voor de vierde keer reizen ze met mij mee. Geïnteresseerden in de Amerikaanse politiek die door de Amerikaanse pers in 2012 al ‘the first political tourists’ genoemd werden.

  Politieke junkies zijn het. De veertien WHW’ers van dit jaar snuiven alles op van de voorverkiezingen in New Hampshire. Noem ze gerust verslaafd. In barre weersomstandigheden zullen zij door het winterlandschap ploegen op zoek naar de kandidaten.

   In het vliegtuig naar New York dacht ik terug hoe het ooit was begonnen. Ik had al jaren een bezoek aan de allereerste voorverkiezing op mijn verlanglijstje staan. In 2004 kwam mijn kans. Met allerlei media zoals Netwerk televisie, het FD en diverse radio 1 programma’s had ik afspraken om ter plekke commentaar te geven.

   Vanuit Boston reisde ik in een paar uur met de Greyhoundbus naar Manchester, het belangrijkste stadje van New Hampshire. Toen nog alleen. Ik reisde door een steeds heuvelachtiger sneeuwlandschap met in het dal de bevroren Merrimack River. In dit dunbevolkte, prachtige landschap liggen een paar stadjes en dorpen verscholen waar de kandidaten zoveel mogelijk langs de deuren gaan om de kiezers te overtuigen. Uiteraard gevolgd door een sliert camera’s want zo’n beetje de hele Amerikaanse politieke pers, en veel buitenlandse media, zijn er bij. En ik dus. Wat een geluk. Alle hotelkamers waren al maanden volgeboekt maar aan de rand van het stadje had ik nog voor een paar honderd dollar een kamer zo ‘groot’ als een uitgebouwde klerenkast kunnen bemachtigen. Op het kleine televisietoestel werd om de haverklap een ‘severe weather alert’ afgekondigd. De temperatuur was tegen de avond al dik onder nul en de gevoelstemperatuur daalde zelfs naar -25 graden celsius. Amerikanen kunnen erg paniekerig over het weer doen.

   Maar ik was slechts een paar dagen tot en met de verkiezingsdag in New New Hampshire en wilde absoluut geen tijd verspelen. Gehuld in een dikke jas waaronder vier lagen kleding wandelde ik in een minuut of twintig naar het stadscentrum oftewel Main Street. 

   Er was niemand op straat te bekennen en het was zo koud dat ik van de ene winkel naar de andere winkel, inclusief een boutique voor dameskleding, hopte om weer even op te warmen. Tot mijn grote verbazing zag ik opeens een mevrouw staan die nog dikker gekleed was als ik en die zich had vastgeketend aan en lantaarnpaal. Automobilisten toeterden en vervolgens hield zij vliegensvlug een bord omhoog met de tekst ‘I wanna marry John Kerry!’ 

   Ik knoopte een gesprekje aan. ‘U moet wel een groot bewonderaar zijn’, zei ik obligaat waarop ze uitlegde dat zo’n tekst bedoeld was om zoveel mogelijk aandacht te trekken. ‘We moeten van president Bush af. Hij heeft ons in een zinloze oorlog gestort onder valse voorwendselen. Kerry is een diplomaat, een ervaren senator. Hij is een wijs man en het zal voor Amerika en de wereld een verademing zijn als hij president wordt.’ Ze vond het bepaald bijzonder dat ik helemaal vanuit Europa  naar New Hampshire was afgereisd. ‘Ik zal u dadelijk even voorstellen aan senator Kerry.’ Ze wees op de neonverlichting van een restaurant in de verte. Over een half uurtje wordt hij daar verwacht.’

   Ik was verbijsterd. John Kerry! Natuurlijk nam ik het aanbod graag aan. Tussen de rood-wit-blauwe ballonnen dronk ik een biertje met zo’n twintig Kerry-supporters en ja hoor, na een uurtje wachten, baadde het restaurant opeens in een zee van (camera)licht. De sneeuwvlokken schitterden. De senator stapte binnen. Hij maakte met iedereen een praatje. Ik vroeg hem over het Internationaal Strafhof in Den Haag waar de Bush-regering niets van moest hebben. Kerry hield zich op de vlakte maar gaf wel aan dat er in praktische zin toch wel iets van samenwerking mogelijk zou zijn. 

   Ik ben niet naïef. Natuurlijk speelt het grote geld een belangrijke rol in Amerikaanse verkiezingscampagnes. Maar in New Hampshire kom je toch in aanraking met directe democratie. Je kunt zonder regie vragen stellen en in gesprek gaan met de presidentiële kandidaten. Of naar ze luisteren. Ik raakte onder de indruk van de vele politieke debatten die in New Hampshire en sowieso in heel Amerika worden gevoerd. Aan de buitenkant is alles tot en met de kleur van de stropdas geregisseerd voor optimaal effectbejag maar inhoudelijk wordt er vaak een paar uur diepgaand gediscussieerd. 

   Toen ik op die eerste avond weer terug kwam in mijn hotel was er een briefje onder mijn deur geschoven. Vanwege plotseling sterk toenemende belangstelling was de locatie voor Kerry’s townhall meeting van morgen veranderd. Een nog grotere zaal was er geboekt, nu vlakbij de kerk in hartje Manchester. ‘You are very welcome!’ Natuurlijk bezocht ik de meeting. Na afloop volgde ik de kandidaten en hun vrijwilligers toen ze de straten introkken om huis-aan-huis met bewoners te praten.

   Ik raakte eveneens onder de indruk van de inzet van die duizenden vaak jonge vrijwilligers. Een vrijwilligster van de Democratische kandidaat Howard Dean vertelde me dat het beslist een unieke ervaring was om anderen te overtuigen. Ze kwam uit Connecticut en kreeg van school maatschappelijke studiepunten voor dit soort vrijwilligerswerk. (Wel vertelde ze liever campagne te voeren voor Kerry maar de aanmeldingslijst voor hem was al zwaar overtekend.) Een campagne kan niet zonder vrijwilligers die ook telefoonbanken doen of gewoon urenlang met een verkiezingsbord  in de sneeuw op een eenzaam verkeerskruispunt op het platteland staan.

   Ik vertelde thuis gekomen uitgebreid over het politieke mirakel wat ik had ondergaan in de Nederlandse media en natuurlijk ook in mijn kennissenkring. Vier jaar later trok een groot gezelschap met mij mee naar New Hampshire. Zonder uitzondering raakte een ieder in de ban van het verkiezingsspektakel. En natuurlijk is het interessant om kandidaten te ontmoeten. Een zeker fanatisme kwam over iedereen in onze groep toen we op jacht gingen naar bijvoorbeeld die nieuwe ‘rising star’ Barack Obama. 

   Meestal zijn de politieke events in New Hampshire kleinschalig maar op die zondag in New Hampshire stonden duizenden mensen in de rij voor de middelbare school waar Obama in de aula zou spreken. Het waren vrijwel allemaal blanke mensen in een staat die voor meer dan 90% blank is. Dat was al een teken dat hier iets bijzonders gaande was. Slechts een paar honderd mensen bemachtigden een plaatsje in de aula waaronder, natuurlijk!, de WHW’ers. Andere mensen moesten in klaslokalen via televisieschermen de toespraak van Obama volgen. Het leek wel een religieus ritueel. Obama beloofde als een ware ‘ preacher man’ een nieuwe toekomst voor het door oorlogen geplaagde land. Hij riep voortdurend ‘ This is our moment’ en ‘Yes, we can.’ Overal zagen wij juichende mensen met betraande gezichten.

   Een dag later ontmoetten we Bill Clinton die met een paar Hillary supporters bij een schoolplein ouders probeerde te overtuigen. Hij keek niet echt vrolijk en gaf tegenover ons toe dat zijn echtgenote weinig kans maakte: ‘De verkiezingen hier volgen te kort op Iowa.’ In Iowa had Obama met grote voorsprong gewonnen. 

   Een paar uur later in een plaatsje verderop dronk Hillary koffie met vrouwen it d ebuurt en toen ze de vraag wat zo’n gruwelijk zware campagne eigenlijk met je doet, kraakte Hillary’s stem en zei ze: ‘You know, this is very personal to me. ‘It’s not just political.’ Haar ogen werden vochtig. Gevangen door de camera’s! Overal in Amerika was dit ‘breaking news’. De ‘icy controle queen’ bleek een mens te zijn. Geen robot. Op CNN en elders kwamen psychologen uitleg geven en diverse kiezers verklaarden: ‘Nu kan ik op haar stemmen. Hillary heeft haar ware ik getoond.’ En inderdaad, Hillary versloeg de volgende dag Obama met 39.1 procent tegen 36.5. Onder vrouwen had Hillary maar liefst 12 procent meer kiezers. Verbazing en zelfs verbijstering alom. Dit had niemand nog maar kort tevoren verwacht. Voor even was Obama’s trein tot stilstand gekomen, al had hij toch ook een mooie score behaald.

   Ook in in 2012 en 2016 waren er bijzondere ervaringen. In 2012 stonden we in een bakkerij in een dorpje toen Republikeins kandidaat Jon Huntsman plotseling van achter de toonbank vol krentenbollen, althans daar leken ze op, opdook en in gesprek ging met de klanten. Ik probeerde met hem te praten over Europa maar hij gaf nauwelijks antwoord en al helemaal niet over het Internationaal Strafhof. Soms is zwijgen ook een antwoord, bedacht ik me. Later las ik in een lokale krant dat Huntsman 12 bakkerijen op 1 dag aandeed in een ultieme poging onder de gewone mensen te komen.

   In 2016 bezochten we een townhall meeting van Jeb Bush, aanvankelijk de gedoodverfde kandidaat maar nu zeer geplaagd omdat zijn campagne maar niet op gang wilde komen. Dat kwam mede omdat Trump hem had gekleineerd door voortdurend van  ‘Low Energy Jeb’ te spreken. De Trump campagne had zelfs een ‘reclamefilmpje’ gemaakt met de tekst: ‘Having trouble sleeping at night? Too much energy? Need some low energy? Jeb – for all you sleeping needs.’ Dit was een van de laatste kansen voor Jeb om het tij te keren. De zaal zat vol en rondom stonden tientallen camera’s als kanonnen opgesteld. FOX, MSNBC, CNN, ze waren er allemaal. Na zijn inleidende praatje mochten er vragen worden gesteld. Ik kreeg ook de kans en vroeg Jeb door op z’n Irak en Syrië standpunt. Hij beloofde dat de VS onder zijn leiding de Iraakse en Koerdische troepen meer steun zou geven. In Syrië wilde hij een no-flyzone en veilige zones om Syrische burgers te beschermen tegen IS en de troepen van president Bashar al-Assad.’ Het antwoord van Bush nam vele minuten in beslag en kon op veel bijval rekenen zo merkte ik in de zaal. 

   Voor Jeb was het allemaal toch tevergeefs zoals we achteraf weten. Maar indrukwekkend was dat iemand zoals ik met een bizarre vraag of opmerking Bush als potentiële president in de problemen hadden kunnen brengen voor in potentie een televisiepubliek van vele miljoenen. Die townhall vond in volledige openheid en vrijheid plaats. 

   En nu reis ik dus weer naar New Hampshire, de staat die sinds 1920 de eerste, echte voorverkiezing voor het presidentschap organiseerde. Dat is zelfs verankerd in de wet in New Hampshire. Deze ‘first in the nation primary’ heeft in het verleden heel wat verrassingen opgeleverd. Eisenhower won hier verrassend maar ook Jimmy Carter. Ook nu nog doen kandidaten er alles aan om zich een met New Hampshire te tonen. Ze gaan er vaak op vakantie, hebben er een buitenhuis. Tulsi Gabbard is eind januari speciaal van Hawaii naar Manchester verhuisd en liet al vlot een filmpje zien dat zij aan ‘caroling’ had gedaan: kerstliedjes zingend trok zij met haar nieuwe buren door de straat: ‘Go tell it on the mountain…’ 

---